آیا جک درب پارکینگ در برابر زلزله آسیب‌پذیر است؟
زلزله(Earthquake)یکی از مخرب‌ترین بلایای طبیعی است که می‌تواند در چند ثانیه باعث تخریب کامل ساختمان‌ها، زیرساخت‌ها و تجهیزات خانگی و صنعتی شود. در میان اجزای مختلف ساختمان‌ها، سیستم‌های ورود و خروج مانند درب‌های پارکینگ نیز در معرض خطر هستند. اما سؤال اصلی این است که آیا جک درب پارکینگ(Parking garage door jack) نیز در برابر زمین‌لرزه‌ها آسیب‌پذیر است؟ در این مقاله به بررسی این موضوع می‌پردازیم.
جک درب پارکینگ چگونه کار می‌کند؟
برای درک بهتر میزان آسیب‌پذیری، ابتدا باید با نحوه‌ی عملکرد جک درب پارکینگ آشنا شویم. این جک‌ها وظیفه باز و بسته کردن درب‌های سنگین پارکینگ را به‌صورت مکانیزه دارند و معمولاً شامل موتور، بازوی مکانیکی، مدار کنترل و سیستم اتصال به درب هستند. این سیستم‌ها در دو نوع کلی زیر تولید می‌شوند:
-
جک‌های الکترومکانیکی: دارای بازوی مکانیکی هستند که توسط موتور الکتریکی حرکت می‌کند.
-
جک‌های هیدرولیکی: در آن‌ها فشار روغن به کمک پمپ، نیروی موردنیاز برای حرکت درب را تأمین می‌کند.
این جک‌ها به دیواره یا چهارچوب درب نصب شده‌اند و بخش‌های مکانیکی و الکتریکی آن‌ها در تماس مستقیم با سازه‌ی ساختمان هستند.
تأثیر زلزله بر تجهیزات مکانیکی و برقی
زلزله معمولاً باعث لرزش شدید در ساختمان می‌شود که می‌تواند تأثیر مستقیم بر تمام قطعات مکانیکی و الکتریکی داشته باشد. عواملی که در تخریب یا آسیب به تجهیزات نقش دارند شامل:
-
شتاب زمین در لحظه زلزله
-
نوع نصب و پیکربندی سیستم
-
کیفیت ساخت جک درب پارکینگ
-
شرایط نگهداری و تعمیرات دوره‌ای
در صورتی که این عوامل به درستی در طراحی و نصب در نظر گرفته نشوند، احتمال آسیب شدید حتی در زلزله‌های متوسط نیز وجود دارد.
آیا جک درب پارکینگ باید در برابر زلزله مقاوم باشد؟
پاسخ کوتاه: بله.
با توجه به اینکه در زمان بحران، امکان نیاز به تخلیه‌ی سریع ساختمان وجود دارد، درب پارکینگ یکی از مسیرهای احتمالی خروج است. اگر جک درب پارکینگ در اثر زلزله از کار بیفتد یا باز نشود، این می‌تواند مانع جدی برای خروج ساکنین یا ورود نیروهای امدادی باشد.
برخی از جک‌های ارزان قیمت، فاقد سیستم بازوی اضطراری یا مقاومت سازه‌ای در برابر لرزش‌های شدید هستند. این محصولات نه تنها قابل اطمینان نیستند، بلکه در شرایط بحرانی ممکن است خطر آفرین شوند.
مهم‌ترین آسیب‌هایی که ممکن است به جک درب پارکینگ وارد شود
-
شکست مکانیکی بازوها
لرزش ناگهانی ممکن است باعث ترک‌خوردگی یا شکستن بازوی فلزی جک شود. -
قطع برق و خرابی موتور
اغلب جک‌ها به برق شهری متصل هستند. در زلزله، با قطع برق، سیستم ممکن است از کار بیفتد مگر اینکه منبع تغذیه پشتیبان داشته باشد. -
اختلال در سیستم کنترل
تابلوهای فرمان و ریموت ممکن است آسیب ببینند یا ارتباط آن‌ها با جک قطع شود. -
کنده شدن از محل نصب
اگر جک به‌درستی و با رعایت اصول مهندسی نصب نشده باشد، امکان دارد در هنگام زلزله از دیوار یا چهارچوب جدا شود.
نکاتی برای افزایش مقاومت جک درب پارکینگ در برابر زلزله
اگر قصد خرید یا نصب جک برای پارکینگ را دارید، به موارد زیر دقت کنید:
۱. انتخاب برند معتبر
استفاده از جک درب پارکینگ با کیفیت بالا و تولید شده توسط برندهای شناخته‌شده، اولین گام در تضمین ایمنی آن در برابر حوادثی مثل زلزله است.
۲. نصب توسط تکنسین متخصص
نصب نادرست یکی از رایج‌ترین دلایل شکست تجهیزات در زمان زلزله است. از تکنسین‌های مجرب استفاده کنید و حتماً سیستم را بر اساس دستورالعمل‌های فنی نصب نمایید.
۳. استفاده از براکت و پیچ‌های مقاوم در برابر لرزش
استفاده از بست‌های مخصوص لرزش (anti-vibration brackets) و پیچ‌های بتن‌خور می‌تواند اتصال جک به ساختمان را در زلزله حفظ کند.
۴. داشتن حالت اضطراری (manual release)
اطمینان حاصل کنید که جک درب پارکینگ شما دارای سیستم بازکن دستی در زمان قطع برق یا خرابی سیستم الکترونیکی باشد.
۵. سیستم برق اضطراری (UPS یا باتری پشتیبان)
در شرایطی که زلزله باعث قطع برق شود، داشتن یک سیستم تغذیه پشتیبان کمک می‌کند تا جک همچنان قابلیت عملکرد داشته باشد.
بررسی وضعیت جک درب پارکینگ در زلزله‌های واقعی
در زلزله‌های مختلف در کشورهایی مثل ژاپن، ترکیه و ایران، مشاهده شده که در بسیاری از ساختمان‌ها، درب‌های پارکینگ به علت اختلال در جک، از کار افتاده‌اند. یکی از مشکلات رایج، گیر کردن درب در حالت نیمه‌باز بوده که هم باعث اختلال در عبور و مرور و هم امنیت ساختمان می‌شود.
در زلزله کرمانشاه (۱۳۹۶)، گزارش‌هایی از شکست اتصالات برخی جک‌های درب پارکینگ وجود داشت که باعث بسته شدن کامل درب و عدم امکان خروج خودروها شده بود. این موضوع اهمیت طراحی مقاوم در برابر زلزله را دوچندان می‌کند.
مقررات ملی ساختمان و مقاومت جک‌ها در برابر زلزله
در آیین‌نامه‌های مربوط به طراحی سازه‌ای ساختمان، معمولاً تمرکز اصلی روی اسکلت سازه و اجزای حیاتی است. اما با گسترش فرهنگ ایمنی، توصیه می‌شود تمامی اجزای متحرک، به‌خصوص سیستم‌های درب اتوماتیک، بر اساس الزامات زلزله طراحی و نصب شوند.
گرچه الزام مستقیم برای جک درب پارکینگ در آیین‌نامه ملی ساختمان آورده نشده، اما بر اساس مبحث ۲۱ (ایمنی و حفاظت ساختمان‌ها در برابر حریق و بلایای طبیعی)، رعایت اصول پایداری تجهیزات در برابر زلزله توصیه شده است.
آینده‌نگری در خرید جک پارکینگ
اگر در منطقه‌ای زلزله‌خیز زندگی می‌کنید (مانند تهران، تبریز، کرمان و…) بهتر است در هنگام انتخاب جک، به ویژگی‌های مقاومتی آن توجه کنید. برخی شرکت‌ها محصولات خود را تحت آزمون‌های لرزه‌ای قرار می‌دهند و گواهینامه‌هایی مانند CE یا ISO دارند.
همچنین برخی جک‌های درب پارکینگ جدید دارای سنسور لرزش هستند که در صورت تشخیص زلزله، به‌طور خودکار درب را باز می‌کنند یا به حالت دستی سوئیچ می‌شوند.
نتیجه‌گیری
با توجه به آنچه گفته شد، می‌توان نتیجه گرفت که جک درب پارکینگ اگرچه در ظاهر یک قطعه مکانیکی ساده است، اما نقش کلیدی در ایمنی، دسترسی و عملکرد ساختمان در شرایط بحرانی دارد. عدم توجه به مقاومت آن در برابر زلزله می‌تواند پیامدهای جدی داشته باشد.
بنابراین:
-
از برندهای معتبر استفاده کنید.
-
حتماً نصب اصولی توسط افراد متخصص انجام شود.
-
به ویژگی‌هایی مانند برق پشتیبان، بازوی اضطراری و مقاومت مکانیکی توجه کنید.
در نهایت، همان‌طور که در ساخت و ساز، ایمنی سازه‌ای در اولویت است، ایمنی تجهیزات جانبی مانند جک درب پارکینگ نیز باید جدی گرفته شود. سرمایه‌گذاری در این زمینه شاید به‌ظاهر هزینه‌بر باشد، اما در زمان بحران، می‌تواند نجات‌دهنده باشد.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.